Ede
Informatie over Slakken
Grofweg verdelen we slakken in twee soorten: naaktslakken en huisjesslakken. In werkelijkheid zijn er erg veel soorten en slechts een gedeelte van deze kruipers is schadelijk in onze ogen. Schadelijk omdat ze bepaalde planten kaal kunnen vreten of een oogstopbrengst sterk verkleinen.
Gedrag van slakken
Ze houden van groen dat kalkrijk is, vooral de huisjesslak heeft die kalk nodig voor de opbouw van de schelp. Slakken zijn vooral 's nachts op pad, overdag drogen ze makkelijker uit. Alleen na een flinke regenbui zien we ze overdag wel. Ze zijn dus meer te vinden op kalkrijke grond dan op kalkarme grond. Brandnetels zoeken de kalk ook op.
Welke soorten willen we niet?
De meest schadelijke voor groeiende planten of groenten zijn de segrijnslak (Cornu aspersum), wegslak (Arion rufus), gevlekte akkerslak (Deroceras reticulatum), de gewone tuinslak (Cepaea nemoralis), de witgerande tuinslak (Cepaea hortensis) en akkeraardslak (Deroceras reticulatum). Er zijn andere soorten die vooral rottende bladeren eten, dus niet schadelijk zijn voor de (jonge) groene blaadjes. De grote grijze slak is bijvoorbeeld geen bedreiging voor tuinders. De wijngaardslak (Helix pomatia) is zelfs beschermd in Nederland, overigens onschadelijk voor de planten.
Wat is er tegen slakken te doen?
Zout als afweer is geen goed plan, de tuin wordt eerder te zout en planten sterven af, behalve het Deense lepelblad, een zoutminner. Ook geen fijn idee is het om echt gif te gebruiken (zie verderop). De slakken worden immers gegeten door lijsters, merels, egels, ringslangen, torren. Ook die sterven dan. Natuurlijke vijanden van slakken zijn: egels, kikkers, padden, grondkevers en veel vogels eten grote aantallen. Kleine slakken worden ook gevangen door duizendpoten, hooiwagens en andere beestjes. Lijsters staan bekend om het eten van slakken, ze gebruiken een favoriete steen of zelfs het tuinpad om de huisjes kapot te slaan. Er zijn veel manieren om deze nuttige dieren in uw tuin aan te trekken, maar het beste is om een natuurvriendelijke tuinvijver te hebben en om helemaal geen pesticiden te gebruiken. Het lokken van roofdieren zal ook helpen bij het bestrijden van andere plagen zoals bladluizen. Voorkomen is ook beter dan genezen. Een hosta bijvoorbeeld brengt met zijn bladeren meer kleur in de tuin, maar is ook een echte slakkenmagneet. Er is nog een leuke tip in het filmpje.
Planten waar slakken niet van houden zijn: akelei, anjer, geranium, goudsbloem, Oost-indische kers, varen en viooltje.
Voor de hele tuin
De beste remedie om van slakken af te komen is gewoon, met de hand, de slakken te vangen. Overdag schuilen ze op vochtige donkere plekken, zoals een stapel stenen of tegels, een hoekje met aardewerken bloempotten of onder groen afval. 's Avonds laat of 's ochtends vroeg zijn de beste momenten om ze van hun favoriete planten af te trekken. Volg de slijmsporen en vang de slakken. Een lijster of merel ziet uit naar zo'n traktatie. Wonen er egels in de tuin of de buurt? Egels lusten slakken rauw. Smeerwortel, licht vochtig opgediend, is een delicatesse voor de slak, dit is dus ook goed te gebruiken als lokmiddel. Een blikje met een bodem bier is ook een onweerstaanbare maaltijd voor een slak. Helaas verzuipen slakken er vaak in, dus gaan dood. Een vreemde, maar niet onnatuurlijke, methode is om slakken doormidden te knippen en ergens neer te leggen.
Voor enkele planten
Slakken bewegen door middel van een gespierde voet. De voet is zacht en gevoelig, zodat ze niet graag over scherpe of irritante oppervlakken lopen. Probeer kwetsbare planten te omringen met scherp zand, grind, gebroken eierschalen, houtas, roet of dennennaalden. Slakken houden ook niet van stoffige droge grond. Nog een remedie tegen slakken is het gebruik van plastic ringen. Knip van een plastic frisdrankfles steeds een ring van ongeveer 6 cm hoog af, druk ze licht in de grond om zaailingen en ander kwetsbaar groen heen als bescherming. Een ring om een plant van pijpenragermateriaal helpt ook, al is dat alleen voor de kleinere slakken. Er zijn tuinders die slakken weren met een ring van koperdraad. Koperdraad zit in installatiedraad (elektra). Een hosta in de tuin is leuk, maar kwetsbaar. Een hosta in een grote sierpot is moeilijker voor een slak te bereiken en zo nodig kan een brede rand van de bloempot ingewreven worden met vaseline.
Wees kritisch bij het kopen van een slakkenverdelger. Als er metaldehyde (C8H16O4), een molluscicide, in zit dan worden alle dieren die hiermee in aanraking komen om zeep geholpen. Dit middel is officieel verboden, maar wordt hier en daar toch nog verkocht. Kies dan voor slakkenkorrels op basis van ijzerfosfaat (ferrifosfaat FePO4) - giftig voor honden.
Bekijk ons filmpje ook eens.
Boswachter Mathiska Lont van Natuurmonumenten schenkt ook kort aandacht aan 'plaagdieren' in de tuin, kijk hier maar.
Slakken gewoon met de hand verwijderen is altijd nog het beste. Doe dat vooral in het voorjaar (maart, april) en najaar (september, oktober). Deze maanden zijn de slakken het actiefst, het is dan niet te warm en vaak lekker vochtig.
Een alternatieve bestrijdingsmethode is het inzetten van natuurlijke vijanden. Hier komen er een paar.
Vogels houden wel van een mals slakje, een spitsmuisje heeft aan een enkele slak per dag niet genoeg, dus wil er meer. Bovendien lust de spitsmuis ook wormen, dat is dan weer minder prettig. Een kip staat bekend als eter van emelten, maar slakken lust ze ook.
Waar slakken niet van houden zijn: droge aarde (dan maakt zijn slijmklier overuren) en sommige kruidige planten, zoals knoflook, lavendel, munt, salie en tijm. kale takken en twijgen zijn lastig te beklimmen, dus ook geen favoriet.
Dan zijn er nog aaltjes. Dit zijn parasieten die de slak langzaam, van binnen, opeten. Een akelig idee, maar wel effectief, de aaltjes hebben geen andere prooien dan huisjes- en naaktslakken. Zijn de slakken bij jou echt een plaag? De aaltjes hebben deze naam 'Phasmarhabditis hermaphrodita' en zijn te bestellen.
Hieronder twee foto's van de eitjes van een slak. Gefotografeerd in de tuin van een Groei & Bloei-lid.
In Flora nr. 3 van 2021 heeft ons gewaardeerde lid Hans Luiten zijn visie gegeven op slakken die we je niet willen onthouden.
De laatste tijd hebben wij toch wel heel regelmatig regen gehad. Hier en daar zelfs veel, heel veel regen. Het gevolg is, mede door het relatief koude voorjaar, dat er in de groentetuin nogal wat is mislukt of in ieder geval een mindere oogst heeft opgeleverd. Ook hebben wij dit jaar weer veel meer slakken in de tuin. Bijna iedereen heeft het er over. De een loopt ’s avonds laat met een zaklantaarn te zoeken naar slakken; een ander strooit koffieprut rondom de planten in de tuin; weer een ander strooit eierschalen rondom de planten, enz., enz.
Ook zijn er mensen die andere tuiniers verketteren, omdat zij slakkenkorrels gebruiken. “NEE GEEN GIF!!!” wordt er dan geroepen. Laatst stond er zelfs in de krant een mevrouw met volledige naam, lid van het IVN, die beweerde, dat alle slakkenkorrels vergif zijn. Ook Romke van der Kaa sprak in dezelfde woorden zijn afkeuring uit. Ik kan u vertellen, dat het gebruik van giftige slakkenkorrels al vele jaren bij wet verboden is. Dat is deze mensen, denk ik, even ontgaan. De slakkenkorrels die u bij Welkoop of tuincentrum kunt kopen zijn beslist NIET giftig. De bestanddelen zijn kippenlegmeel gemengd met 1% ijzer + een lokstofje om de slakken te lokken. Tenminste die van Ecostyle en van Bayer voor in de tuin. Slakkenkorrels van Bayer voor onder glas bevatten 1.85% ijzer vermengd met kippenlegmeel.
Er zit natuurlijk altijd een ‘maar’ aan. Want wanneer gaat u de slakkenkorrels gebruiken? Als u de slakken ziet, eind mei? Dan bent u zeker een paar maanden te laat. Kleine slakken zullen nog wel dood gaan van het ijzer in de korrels, maar grote slakken lachen u uit. Zelf begin ik direct na de winter met een paar korrels per m². Dat is ongeveer eind januari. Dat strooien hoeft niet dik. Wel de hele tuin doen, hoor. Slakken kruipen na de winter weer uit de grond. Dan moet er bestreden worden. Ruim je de eerste slakken op dan hebben die alvast geen nakomelingen. Vanaf begin april spuiten wij overvloedig met knoflook. Slakken kunnen niet tegen knoflook. Altijd ’s avonds laat. Dan gaan de slakken eten. Slakken ruimen ook verteerde en half verteerde bladeren op. Knoflook extract kun je zelf maken. Dat recept staat op de site van de hostavereniging (www.hostavereniging.nl). U kunt het gratis downloaden. Vergeet niet om dat spuiten regelmatig te herhalen.
Wij hebben kippen die elke dag, als wij thuis zijn, los lopen. Zij eten ook slakken en slakkeneitjes. Dat ruimt mooi op. Zij helpen ons zelfs met schoffelen tegen klein onkruid.
Slakkenkorrels zijn in de optiek van de één een nette manier om slakken te bestrijden, voor de ander is het puur gif. Er is relatief weinig onderzoek gedaan naar de gevolgen van het gebruik van slakkenkorrels op de lange duur.
Metaldehyde
Er zijn slakkenkorrels die, behalve meel, werkzame stoffen bevatten van verschillende aard. Slakkenkorrels voor de particulier bevatten meestal metaldehyde. Deze stof werkt op de slijmproductie van de voet van de slak en put het beestje zo uit. Omdat de slak slechts weinig gewicht heeft zijn er ook weinig korrels voor nodig. Het is zeker dat deze metaldehyde dus ook terechtkomt in de dieren die slakken op het menu hebben staan. Egels en vogels zullen vanwege hun grotere gewicht pas na meer 'consumptie' van de metaldehyde last krijgen van dit goedje. Dieren die bij onderzoek zijn bloodgesteld aan een grote dosis vertonen dronken gedrag. Mensen die per ongeluk veel slakkenkorrels hebben binnengekregen zullen als gevolg last hebben van braken, diarrhee, misselijkheid, koorts tot aan stuiptrekkingen.
Slakkengif voor de landbouw bevatten meestal methiocarb of thiodicarb. Deze stoffen zijn toxicologisch vele malen sterker dan de metaldehyde. Vaak zijn de slakkenkorrels blauw gekleurd omdat er diverse insecten en vogels zijn die dan juist niet de neiging hebben om het zelf op te pikken. Die blauwe kleur is natuurlijk geen garantie dat andere dieren de korrels niet/nooit zullen eten. Het op grote schaal verdelgen van slakken heeft in ieder geval ook het gevolg dat slakkeneters minder voedsel kunnen vinden en dus op den duur in minder grote getale zullen voortbestaan. De professionele slakkenkorrels zijn dus wel degelijk giftig, ook voor bijvoorbeeld honden en katten.
Biologische slakkenkorrels
De bekende Escar-Go, of slakkenkorrels met ijzerfosfaat of ferri fosfaat zou niet schadelijk zijn voor andere schepselen. Het pakje belooft een ‘natuurlijke’ slakkenbestrijder te zijn: milieuvriendelijk en biologisch. Onderzoek toonde eerder al aan dat het gebruik van ijzerfosfaat een negatief effect heeft op regenwormen. Ook ‘biologische’ slakkenbestrijders nemen een potentiële prooi weg, wat nadelige gevolgen kan hebben bijvoorbeeld voor egels. Het gebruik van deze slakkenkorrels is daarom af te raden. Markant genoeg zal je op sommige pakken 'biologische slakkenkorrels' het advies tegenkomen om deze korrels niet in de moestuin te gebruiken. Dat geeft toch te denken.
